Gdy do przestrzeni medialnej przedostała się informacja, że w Polsce ma powstać 49 Centrów Integracji Cudzoziemców (CIC), co z kolei pochłonie 432 miliony zł, nie było wątpliwości, jaki temat przez najbliższe dni będzie dostarczał paliwa debacie publicznej. Według wytycznych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej centrum ma powstać w każdym z byłych miast wojewódzkich, a więc także w Wałbrzychu. Rzecz w tym, że w naszym mieście podobne centrum już funkcjonuje i to od 2023 roku. Z jakimi efektami?
Zgodnie z tym, co unisono podają media, wdrażane w ramach europejskiego programu FAMI 2021-2027 (Fundusz Azylu, Migracji i Integracji) centra mają obligatoryjnie świadczyć na rzecz imigrantów następujące działania: naukę języka polskiego, punkt informacyjno-doradczy, opiekę psychologiczną dla dzieci, wsparcie w zakresie legalizacji pobytu, wsparcie prawne w zakresie zatrudnienia i praw pracowniczych, kurs adaptacyjno-orientacyjny, przeciwdziałanie przemocy domowej, przeciwdziałanie handlowi ludźmi, szkolenia dla pracowników oświaty i administracji publicznej ukierunkowane na integrację i pracę ze społeczeństwem wielokulturowym, wsparcie dla obywateli państw trzecich, prowadzenie strony internetowej i konta w mediach społecznościowych informujących o działaniach. A więc tworzyć im warunki do integracji poprzez zapobieganie zamykaniu się w grupach migracyjnych.
Tyle teorii. Jak będzie w praktyce pokaże przyszłość – i to najbliższa, bo w kolejnych województwach rozstrzygane są postępowania konkursowe na operatorów centrów. Dla przykładu w województwie mazowieckim, rekomendowanymi partnerami do realizacji projektu jest konsorcjum fundacji w składzie: Fundacja Ocalenie, Fundacja Polskie Forum Migracyjne, Fundacja Ukraiński Dom, Fundacja dla Wolności. Zwłaszcza ta pierwsza – Ocalenie, która pełni rolę lidera, nie ma najlepszej „prasy”, bowiem w szczycie kryzysu migracyjnego na granicy polsko-białoruskiej zasłynęła z wypowiedzi krytykujących działania obecnych tam służb i pograniczników.
Na pewno mniej kontrowersji wzbudzają wieści z Dolnego Śląska. Tu podmiotem, który pozytywnie przeszedł ocenę merytoryczną jest Fundacja Ukraina z siedzibą we Wrocławiu. Ta sama, która już od początku 2023 roku współtworzy Wałbrzyskie Centrum Integracji.
Jak wynika z danych raportu Instytutu Rozwoju Terytorialnego przygotowanego dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego (styczeń 2024), cudzoziemców na Dolnym Śląsku przybywa – i to w tempie, którego nie można nazwać żółwim. Jeszcze na koniec 2019 roku na terenie naszego województwa przebywało około 23 tys. osób z aktualnymi dokumentami pobytowymi. Cztery lata później, na koniec roku 2023, liczba ta wynosiła już blisko 101 tysięcy. Wzrost – niemalże pięciokrotny – widać gołym okiem głównie za sprawą obywateli Ukrainy, których grupa liczy ponad 68 tysięcy. Nic dziwnego, że to właśnie ta mniejszość narodowa jest objęta większością programów realizowanych nie tylko przez instytucje publiczne, ale także NGO’sy.
Wałbrzyskie Centrum Integracji zainaugurowało swoją działalność 20 lutego 2023 roku w budynku przy ul. Słowackiego 26, rok po rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Powstało z inicjatywy Fundacji Ukraina, Stowarzyszenia „Ukraina-Wałbrzych” oraz Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji, wchodzącej w struktury ONZ. Swoją cegiełkę do sprawy dołożył także wałbrzyski samorząd. I choć jak mogłoby się wydawać, wnioskując po nazwach podmiotów założycielskich, świadczy ono usługi tylko obywatelom Ukrainy, w rzeczywistości z jego oferty korzystać mogą wszyscy cudzoziemcy. Zgodnie z założeniami projektu IOM, zakres działalności centrum obejmuje: bezpłatne kursy języka polskiego i angielskiego, doradztwo zawodowe i biznesowe, pomoc w znalezieniu pracy, szkolenia oraz opiekę nad dziećmi podczas zajęć językowych czy konsultacji, a zatem wpisuje się w profil, jaki mają prezentować Centra Integracji Cudzoziemców (CIC). Tylko w ostatnim czasie cudzoziemcy korzystający z wałbrzyskiego centrum mogli skorzystać z: zajęć tanecznych, kursu legalizacji pobytu, zajęć języka polskiego, wyjść i wyjazdów integracyjnych do teatru i do zamku Czocha, warsztatów artystycznych i lekcji rysunku.
Poza wałbrzyskim, działają także centra integracji w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Piasecznie i Rzeszowie.
